Drinkwatermedicatie - Veelvoorkomende problemen

donderdag 8 juni 2023

Bij het inzetten van drinkwatermedicatie zijn waterkwaliteit, het drinkwatersysteem en de gebruikte producten belangrijke aandachtspunten. Dit artikel beschrijft veelvoorkomende problemen rondom drinkwatermedicatie.

Om uw dieren succesvol met drinkwatermedicatie te behandelen, is het belangrijk om veel aandacht te besteden aan de waterkwaliteit, het drinkwatersysteem en de gebruikte producten. Wanneer één van deze factoren niet van correcte is, wordt de kans op slagen van de therapie kleiner. In dit artikel leest u welke de meest voorkomende problemen zijn omtrent drinkwatermedicatie en wat u er aan kan doen.

1) Het product lost niet goed op

Drinkwatermedicatie is alleen succesvol als het product volledig oplost in het drinkwater. Op deze manier is er een evenredige verdeling en geen neerslag. Enkele factoren zorgen er helaas voor dat het product niet goed oplost:

1. Oplosbaarheid van het actieve ingrediënt

Niet alle werkzame stoffen in drinkwatermedicatie zijn even goed oplosbaar, hier dient rekening mee gehouden te worden. Sommige producten lossen bijvoorbeeld alleen goed op bij een lagere pH, zodat aanzuring van het water noodzakelijk is.

2. Temperatuur van het water

Over het algemeen is de oplosbaarheid van drinkwatermedicatie in koud water lager. Het advies is om het product op te lossen in water op kamertemperatuur, maar pas op dat de temperatuur niet te hoog is, omdat sommige werkzame stoffen dan degraderen. De temperatuur van het water dient op temperatuur te blijven in het hele drinkwatersysteem, om neerslag van het product en zo verstopte drinknippels te voorkomen. In de winter zorgen koude temperaturen sneller voor een afkoeling van het drinkwater, waardoor het product kan neerslaan.

3. pH van de oplossing

Een onjuiste pH van het drinkwater zorgt bij bepaalde werkzame stoffen voor onvoldoende oplosbaarheid. Daarnaast heeft een afwijkende pH ook invloed op de smaak van het drinkwater. De pH van het water wordt gebufferd door de hardheid; hoe harder het water, hoe hoger de bufferende capaciteit van het water (meer zuur moet toegevoegd worden om de pH te laten dalen). Bij zacht water is er geen bufferende capaciteit, waardoor bij toevoeging van zuren een grotere kans is op corrosie van de leidingen. Een te hoge hardheid zorgt echter voor het neerslaan van calcium, waardoor gezocht moet worden naar een optimale balans.

4. Overige elementen in het water

Sommige actieve ingrediënten in drinkwatermedicatie binden met ionen in het water (vb. calcium, magnesium, ijzer) en vormen complexen. Dit zorgt voor verstoppingen van de leidingen en drinknippels.

2) Verstopte drinknippels

Verstopte drinknippels is ook een veelvoorkomend probleem. Het zorgt voor een verminderde water opname, lagere dagelijkse groei en ook voor het falen van de therapie door onderdosering. Onderstaand zijn de meest voorkomende oorzaken voor verstopte drinknippels beschreven:

1. Biofilm

Biofilm is een slijmvormige afzetting geproduceerd door bacteriën in het water. Als biofilm loslaat, kan het op een andere locatie in de leidingen vasthechten en daar een nieuwe laag bioflim vormen, of het gaat richting de drinknippels en veroorzaakt een verstopping ervan.

2. Scalings

   

Neerslagen van hoge concentraties calcium en magnesium in de leidingen worden ‘scalings’ genoemd. Deze reduceren de doorstroomsnelheid van het water, maar creëren ook een ruwere binnenkant van de leidingen waardoor er meer kans is op het ontwikkelen van biofilm.

3. Interactie met andere producten

Het combineren van verschillende producten die op zichzelf goed oplosbaar zijn, kunnen soms toch afbraak van het product, of een neerslag veroorzaken. Dit kan voorkomen bij het combineren van twee farmaceutische producten, maar ook bij een antibioticum met een lage concentratie desinfectans (achtergebleven na reiniging van de leidingen). Let er op dat deze interacties niet altijd zichtbaar zijn. Een oplossing kan volledig helder blijven, desondanks dat de werkzame stof erin volledig is afgebroken.

4. 

   Mangaan

Wanneer de concentratie mangaan hoger dan 2 mg/ml is, ontstaan er problemen. Enerzijds kan een chemische reactie ontstaan in roestvrijstalen leidingen waardoor een zwart-bruine neerslag ontstaat en dit de leidingen en drinkwaternippels verstopt. Anderzijds kan een reactie met zuurstof in het water zorgen voor mangaanoxide, wat een zwarte neerslag geeft.

3) Product slaat neer

Drinkwatermedicatie is alleen effectief als het product volledig oplost in drinkwater en het voor een minimale tijd opgelost en stabiel blijft. Soms komt het voor dat het product bij het aanmaken wel oplost, maar naar enige tijd toch neerslaat. Enkele oorzaken hiervoor zijn:

1. Temperatuur van het water

Zoals eerder beschreven, heeft koud water een lagere oplosbaarheid. Zeker aan het einde van het drinkwatersysteem, als het water afkoelt, heeft het een grotere kans om neer te slaan.

2. pH van de oplossing

Wanneer het drinkwater in contact komt met zuurstof uit de lucht, kan de pH veranderen en het product neerslaan. Advies is om zoveel mogelijk open plekken in het drinkwatersysteem te mijden.

3. Andere elementen in het water

Sommige actieve ingrediënten binden met ionen in het water en vormen complexen. Bijvoorbeeld met ijzer, waardoor het product neerslaat.

4) Verminderde efficaciteit / werkzaamheid

Soms heeft de ingestelde behandeling niet het gewenste effect. Als dit gebeurd is in eerste instantie verder diagnostisch onderzoek in het kader van antibioticaresistentie nodig. Hierna is het belangrijk om te controleren of de dieren wel de juiste dosering krijgen. Onderdosering kan voorkomen als:

1. De dosis niet goed berekend

Reken altijd op het aantal mg of ml per kg lichaamsgewicht en de actuele wateropname bij start van de behandeling. Echter is de wateropname afhankelijk van factoren als (stal)temperatuur, ziekte en voeropname (zout voer zorgt voor meer drinken).

2. Pulse dosering is gebruikt

Met pulse dosering wordt de dagelijkse dosering in een kortere tijd (v.b. 6u) gegeven. Het risico hierbij is wel dat dieren die op dat moment gemiddeld minder water opnemen, minder medicatie binnenkrijgen en de behandeling niet / onvoldoende aanslaat. Daarnaast geeft hogere concentratie vaak een andere smaak aan het drinkwater, waardoor de dieren minder drinken.

3. Product niet goed oplost / neerslaat

De medicatie blijft meer in het drinkwatersysteem achter en zorgt voor een incorrecte dosering.

4. De drinknippels (deels) zijn verstopt

Wilt u meer weten over drinkwatersystemen, -kwaliteit, en -medicatie? Kijk dan op onze website: www.solustab.eu

Geschreven door drs. J. de Mul , werkzaam voor Dechra als productmanager landbouwhuisdieren & paard